Boşanma Davasında Velayet Hakları ve Süreçleri

Boşanma süreci, çiftler için hayatlarının en zorlu dönemlerinden biridir. Bu süreçte, özellikle çocuk sahibi olan aileler için en hassas konu çocukların velayeti ve onların haklarının korunmasıdır. Türkiye’de aile hukuku çerçevesinde düzenlenen boşanma ve velayet konuları, mahkemeler tarafından titizlikle değerlendirilir. Bu yazıda boşanma davalarında velayet hakkının ne olduğu, kimlere verildiği, sürecin nasıl işlediği ve aileler için önemli ipuçları detaylı şekilde ele alınacaktır.

1. Velayet Nedir?

Velayet, boşanma sonrası küçük ya da kısıtlı çocukların bakım, eğitim, sağlık, korunma gibi temel ihtiyaçlarının karşılanması ve onlarla ilgili önemli hukuki kararların alınması yetkisidir. Velayet hakkı bulunan ebeveyn, çocuğun günlük yaşamını düzenleme, onun eğitim ve sağlık kararlarını alma gibi görevleri üstlenir. Türk Medeni Kanunu’nda velayet esas olarak anne ve baba arasında paylaşılır ancak boşanma durumunda mahkeme, çocuğun üstün yararını göz önünde bulundurarak velayet hakkını bir tarafa verebilir.

2. Velayet Kime Verilir?

Velayet konusunda karar verirken mahkeme birçok faktörü inceler. Genel uygulama küçük yaşta çocukların anne yanında kalması yönündedir. Ancak her dava kendi özel koşullarına göre değerlendirilir.

Velayetin Anneye Verilmesi

• Çocuğun özellikle 12 yaşından küçük olması durumunda anneye velayet hakkı verilmesi yaygındır.

• Anne, çocuğa iyi bakıyor ve onun eğitim, sağlık ihtiyaçlarını karşılayabiliyorsa velayet anneye verilir.

• Anne veya babanın çocuğa karşı kötü davranışı, ihmali ya da suç işlemiş olması velayet hakkını etkiler.

Velayetin Baba ya da Üçüncü Kişiye Verilmesi

• Anne, velayeti kaldıracak derecede çocuğa zarar veriyorsa veya bakımını yapamıyorsa velayet babaya veya uygun görülürse üçüncü kişiye (örneğin büyükanne, büyükbaba) verilebilir.

• Baba da çocuğun ihtiyaçlarını karşılayacak durumda ve uygun ise velayet ona da verilebilir.

3. Velayet Davası Nasıl Açılır?

Boşanma sırasında veya boşanmadan sonra velayet konusunda anlaşma sağlanamazsa mahkemeye velayet davası açılır. Bu dava Aile Mahkemesi’nde görülür ve sürecin temel amacı çocuğun üstün yararını korumaktır.

Dava Açma Süreci

• Velayet davası, boşanma davası ile birlikte açılabilir ya da boşanma bittikten sonra ayrı olarak da açılabilir.

• Dava dilekçesinde çocuğun kim olduğu, mevcut velayet durumu, davacı ve davalının talepleri belirtilir.

• Mahkeme süreci boyunca bilirkişi incelemesi, tanık dinlenmesi ve gerekirse çocuğun görüşü alınabilir.

4. Velayetin Değiştirilmesi

Velayet hakkı bir kez verildikten sonra, koşullar değişirse mahkemeden velayet değişikliği talep edilebilir. Örneğin, velayet verilen ebeveynin çocuğa kötü davranması, ihmalkârlık yapması veya hayati koşulların değişmesi durumunda diğer ebeveyn velayet talebinde bulunabilir.

5. Çocuğun Görüşü ve Hakları

Türk Medeni Kanunu ve Çocuk Haklarına Dair Uluslararası Sözleşmeler gereğince, çocuğun görüşü yaşına ve olgunluğuna göre dikkate alınır. Mahkeme, çocuğun hangi ebeveynle kalmak istediğini ve onun isteklerini göz önünde bulundurur.

6. Velayet ve İlgili Diğer Haklar

• Kişisel İlişki Kurma Hakkı: Velayet sahibi olmayan ebeveynin çocukla düzenli ve sağlıklı ilişki kurma hakkı vardır. Mahkeme bunu engelleyemez.

• Nafaka Ödemesi: Velayet hakkı verilmeyen ebeveyn çocuğa yönelik maddi destek ödeyebilir.

• Eğitim ve Sağlık Kararları: Velayet hakkı olan ebeveyn bu konularda karar verir.

7. Velayet Konusunda Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Çocuğun üstün yararı her zaman ön plandadır.

• Mahkemeler genellikle anne lehine karar verir, ancak istisnai durumlarda farklı kararlar çıkabilir.

• İyi bir avukatla çalışmak, velayet davasının sağlıklı yürütülmesi için önemlidir.

• Arabuluculuk gibi alternatif çözüm yolları da değerlendirilebilir.